Απειρωτάν Γαία: Αρχαίες Βατίες

Οι Ηλείοι στην Ήπειρο

Η αρχαία ακρόπολη Βατίαι ή Βατίες, βρίσκεται στο νότιο μέρος του χωριού Ριζοβούνι, πάνω στο λόφο Καστρί και ιδρύθηκε από Ηλείους εποίκους τον 7ο ή 8ο αιώνα πΧ, μαζί με τις άλλες τρεις αποικίες, το Αρχαίο Βουχέτιο (Νέα Κερασούντα), την Αρχαία Ελάτρεια (Παλαιός Ωρωπός) και Αρχαία Πανδοσία (Καστρί Φαναρίου). Η αρχαία ακρόπολη Βατίαι ή Βατίες, αν και είναι η μικρότερη από τις τέσσερις, είναι σπουδαιότατη αποικία των Ηλείων στο Νομό Πρέβεζας με ποτάμιο προσπέλαση κατά την αρχαιότητα (Λούρος ποταμός και λίμνη Μαυρή).Όταν ιδρύθηκε η ακρόπολη, πιθανότατα στη θέση αυτή προϋπήρχε άλλος οχυρωμένος οικισμός. Οι Βατιείς, κάτοικοι των Βατιών, προφανώς είχαν οικισμούς στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου Θεσπρωτικού (Καποδίστριας) σήμερα Δήμος Ζηρού (Καλλικράτης). Αυτό προκύπτει από ερείπια οικισμών που βρέθηκαν στο κάστρο Θεσπρωτικού, στο χωριό Άσσος και στην Κρανιά. Στην αρχαιότητα η περιοχή των Βατιών δεν ήταν απομονωμένη όπως σήμερα, αλλά αποτελούσε κομβικό σημείο της οδού προσπέλασης από την Αρχαία Αμβρακία προς την αρχαία Δωδώνη. Οι προσκυνητές από την πεδιάδα της Άρτας περνούσαν υποχρεωτικά από την ακρόπολη Βατιών στη διαδρομή τους προς το Ιερό Μαντείο της Δωδώνης. Τα αρχαιότερα κατάλοιπα της ανθρώπινης παρουσίας στο λόφο των Βατιών χρονολογούνται από την εποχή του Χαλκού και την πρώιμη εποχή του Σιδήρου . Σποραδικά διακρίνονται και έχουν συλλεχθεί στην ακρόπολη κεραμικά όστρακα. Η περιοχή συνδύαζε μεν το υγιεινό κλίμα της ημιορεινής ζώνης αλλά παράλληλα επηρεαζόταν και από την υπάρχουσα τότε στα νότια λίμνη Μαυρή. Το έτος 343-342 πΧ ο Φίλιππος ο Β, πατέρας του Μεγάλου Αλεξάνδρου κατέλαβε όλες τις αποικίες των Ηλείων, και φυσικά και τις Βατίες, και τις έδωσε ως δώρο στον Αλέξανδρο Α των Μολοσσών, αδελφό της συζύγου του Μυρτάλης Ολυμπιάδας. Κατά τον 4ο π.Χ. αιώνα οι Βατίες εντάχτηκαν στην Ηπειρωτική Συμμαχία. Η ακρόπολη φαίνεται ότι παρήκμασε σταδιακά και το τέλος της ήρθε το έτος 168-167 π.Χ. οπότε και καταστράφηκε από τον Ρωμαίο Αιμίλιο Παύλο. Το έτος 31 π.Χ. με την υποχρεωτική μεταφορά των κατοίκων στην Αρχαία Νικόπολη κατόπιν διαταγής του Οκταβιανού μετά τη Ναυμαχία του Ακτίου, η ακρόπολη σχεδόν ερημώνεται.Η ακρόπολη Βατίαι φαίνεται ότι ήκμασε αργότερα πάλι κατά τη Βυζαντινή περίοδο, όπως μαρτυρούν οι βελτιώσεις της οχύρωσης αλλά και τα λείψανα της Παλαιοχριστιανικής Βασιλικής, το κεντρικό κλίτος της οποίας κατέλαβε αργότερα το καθολικό της Μονής της Παναγίας, ή Ιερά Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου. Κατά τη διάρκεια της Οθωμανικής κυριαρχίας η ακρόπολη Βατίαι παρακμάζουν πάλι, αλλά συνεχίζουν την παρουσία τους μέχρι και τον προηγούμενο αιώνα. Δυστυχώς η Μονή Κοιμήσεως Θεοτόκου είναι ερειπωμένη, η στέγη της έχει καταρρεύσει και μόλις κάποιες συντηρήσεις έγιναν εκεί τα τελευταία χρόνια. Λέγεται ότι υπήρχαν σπάνιες τοιχογραφίες και φορητές εικόνες που δεν σώζονται. Η Μονή, για μεγάλο χρονικό διάστημα δέσποσε ως πνευματικό και οικονομικό κέντρο. Ο μικρότερος ναός της Παναγίας δίπλα, είναι μεταγενέστερος σύγχρονος και πρόσφατα αναπαλαιώθηκε η όμορφη λιθοσκεπή του. Το έτος 1944 τα ερείπια της ακρόπολης βομβαρδίστηκαν από Γερμανικά αεροπλάνα, στα πλαίσια καταδίωξης ανταρτών του ΕΔΕΣ

ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ